Gereksiz antibiyotik kullanımı ve buna bağlı olarak gelişen antimikrobiyal direnç günümüzde küresel çapta bir sorun haline geldi. Dünya Sağlık Örgütü bu konuda bilinç kazandırmak amacıyla her yıl “Antibiyotik Farkındalık Haftası” düzenliyor.
Yüzyılın pandemisiyle mücadele edilen bu yıl öncekilerden farklı olarak kapsam genişletildi ve yalnızca antibiyotikleri değil, antiviral, antifungal ve antiparazitik ilaçlar dahil tüm antimikrobiyalleri içine alacak şekilde Antimikrobiyal Farkındalık Haftası olarak ilan edildi. Hafta nedeniyle 18-24 Kasım tarihleri arasında, küresel çapta farkındalık çalışmaları yapılacak ancak yine önceki yıllardan farklı olarak etkinlikler sanal ortamda gerçekleşecektir. Zira sosyal mesafe kuralları, halka açık toplantılardaki sınırlamalar ve fiziksel izolasyon geleneksel kampanya yöntemlerine izin vermiyor.
2050’ye kadar 10 milyon ölüm
Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de online platformlarda kutlanacak Antimikrobiyal Farkındalık Haftasına ilişkin bir açıklama yapan İstanbul Veteriner Hekimler Odası, antimikrobiyal direncin hem insan hem de hayvan sağlığı için gittikçe büyüyen bir sorun olduğunu belirtti. Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan imzasıyla yapılan açıklamada; araştırmalara göre yılda 700 bin kişinin antibiyotik dirençli enfeksiyonlardan hayatını kaybettiği, yeni ve etkili antibiyotikler geliştirilip direnç gelişimi önlenemediği takdirde bilim insanlarının bu sayının 2050’ye kadar 10 milyona çıkacağını öngördüğü kaydedildi. Ancak yeni antibiyotikler geliştirilmesindeki yüksek maliyetlerin firmaları ve devletleri bu konuda isteksiz davranmaya ittiği iddia ediliyor. Açıklamada bu nedenle riskin gelecek yıllarda giderek artacağı belirtildi.
Diğer yandan, hayvanlarda da bilinçsiz antibiyotik kullanımının direnç gelişmesine neden olabildiği ve bu dirençli mikroorganizmaların insanlara çeşitli yollardan bulaşabildiği uyarısını yapan Arslan, konunun gıda güvenliği açısından kritik önemine dikkat çekti: “Antibiyotik kalıntısı içeren hayvansal gıda tüketimi, insan vücudundaki bakterilerin antibiyotiğe karşı direnç geliştirmesine yol açıyor. Gıda kaynaklı enfeksiyonlara yol açan antibiyotik direnci, insanlarda hastalıkların normalden ağır ve daha uzun sürmesine, tedavi maliyetinin artmasına ve hatta ölüme neden olabiliyor.”
Veteriner hekimler anahtar role sahip
İnsanlarda görülen hastalıkların büyük çoğunluğunun zoonoz kökenli olduğunu hatırlatan İVHO Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan, “Bu hastalıklara neden olan bakterilerin antibiyotiğe dirençli olduğu düşünüldüğünde, küresel salgınlar sürpriz değil” dedi. Hayvanlarda doğru antibiyotik ilaç kullanımının toplum sağlığı, gıda güvenliği ve insanlar için yeterli beslenmenin sağlanması açılarından kritik önemde olduğunu vurgulayan Arslan, “Bu nedenle gerek kamuda gerekse serbest çalışan veteriner hekimler ‘Antimikrobiyal Farkındalık Haftası’nın doğrudan paydaşıdır ve anahtar role sahiptirler” ifadelerini kullandı.
Farkındalık için öneriler
Son yıllarda asgari bir bilinç gelişmiş olsa da ülkemizin antibiyotik kullanımı oranlarında halen en üst sıralarda olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Arslan; ilaçlara ihtiyacın minimuma indirilebilmesi için aşılama programları, kaliteli bakım ve besleme gibi hayvan refahı koşullarının sağlanması gerektiğini vurguladı. Akılcı antibiyotik kullanımı için uygulama zorluğu nedeniyle kayıt dışı ilaç kullanımını arttıran e-reçete uygulamasının gözden geçirilmesini, hayvan sağlığı ilaçlarında da karekod uygulamasına geçilmesini ve İTS sisteminin güçlendirilmesini öneren Arslan, “’Tek sağlık’ yaklaşımının ülkemizde yerleşmesi, toplumun antibiyotik kullanımı açısından bilinçlendirilmesi ve yetkili otoritenin denetiminin etkili bir şekilde yapması gerekiyor” dedi.
